პუტინის “მოწყალება” და საქართველო: კარნავალი თუ პოლიტიკა?

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

ინერტული მმართველი კლასის მიერ სასწრაფო რეჟიმში და ფრიად
აპოკალიფსური ენით გაკეთებულმა განცხადებებმა, ისე როგორც ქართული ოცნების მომხრეთა სასწრაფო მობილიზებამ რუსთავი 2-ის შენობასთან, დაბადა ეჭვი, რომ მათი რეაქცია პარტიულ-პოლიტიკური ნიშნით იყო მოტივირებული, რისი ალბათობაც ყოველთვის მაღალია, როცა საქმე ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ არხს ეხება.  მართლაც, რამდენად ადეკვატური იყო ქართული პოლიტიკური კლასის მიერ გამოთქმული შეშფოთება? ერთი მხრივ, შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ მთავრობამ პრევენციულად იმოქმედა, გაბუნიას პოზიციის საქართველოს პოზიციად მონათვლის თავიდან ასარიდებლად და ამით შესაძლო ზარალის შესამცირებლად. მეორე მხრივ, ისიც უნდა დავუშვათ, რომ მმართველი გუნდის მიერ გაკეთებულმა პანიკურმა  რეაქციებმა თვითონ შექმნა იმის წინაპირობა, რომ ორმხრივ საუბარში თამასა აწეულიყო და მეორე დღეს რუსულ პოლიტიკურ კლასს აგრეთვე გადაჭარბებით შეეფასებინა სიტუაცია, რაც უკვე ისედაც მოსალოდნელი უნდა ყოფილიყო.

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

გაბუნიას გადაცემის პასუხად, საქართველოს მმართველმა კლასმა დაუყონებლივ გაავრცელა აპოკალიფსური ელფერის განცხადებები. საქართველოს პრეზიდენტის თქმით, გამოსვლა „ახალი ომის პროვოცირებას ემსახურება, ან რევანშია დაუსრულებელ გადატრიალებაზე“. ხოლო პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, რომ ეს იყო „უდიდესი საფრთხის შემცველი გზავნილი, მიმართული საქართველოს მშვიდობისა და უსაფრთხოების წინააღმდეგ“. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში კი ითქვა, რომ “ადგილი აქვს მიზანმიმართულ ქმედებას ქვეყანაში დესტაბილიზაციის განცდის დამკვიდრების მიზნით”. სამინისტრომ საერთაშორისო უწყებებს შესაბამისი მოქმედებისკენ მოუწოდა. რამდენიმე საათის შემდეგ, ტელევიზიის შენობის წინ ქართული ოცნების მომხრეთა საპროტესტო აქცია გაიმართა, გაბუნიას გათავისუფლების და, ზოგჯერ, გასამართლების მოთხოვნით. პასუხად, ტელევიზიის დირექტორმა, ნიკა გვარამიამ დროებით გათიშა არხის მაუწყებლობა. ამასთან, დირექციამ დაგმო გაბუნიას გამოსვლა, ტელეწამყვანს კი ორი თვის ვადით შეუჩერა უფლებამოსილება.

ინერტული მმართველი კლასის მიერ სასწრაფო რეჟიმში და ფრიად
აპოკალიფსური ენით გაკეთებულმა განცხადებებმა, ისე როგორც ქართული ოცნების მომხრეთა სასწრაფო მობილიზებამ რუსთავი 2-ის შენობასთან, დაბადა ეჭვი, რომ მათი რეაქცია პარტიულ-პოლიტიკური ნიშნით იყო მოტივირებული, რისი ალბათობაც ყოველთვის მაღალია, როცა საქმე ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ არხს ეხება.  მართლაც, რამდენად ადეკვატური იყო ქართული პოლიტიკური კლასის მიერ გამოთქმული შეშფოთება? ერთი მხრივ, შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ მთავრობამ პრევენციულად იმოქმედა, გაბუნიას პოზიციის საქართველოს პოზიციად მონათვლის თავიდან ასარიდებლად და ამით შესაძლო ზარალის შესამცირებლად. მეორე მხრივ, ისიც უნდა დავუშვათ, რომ მმართველი გუნდის მიერ გაკეთებულმა პანიკურმა  რეაქციებმა თვითონ შექმნა იმის წინაპირობა, რომ ორმხრივ საუბარში თამასა აწეულიყო და მეორე დღეს რუსულ პოლიტიკურ კლასს აგრეთვე გადაჭარბებით შეეფასებინა სიტუაცია, რაც უკვე ისედაც მოსალოდნელი უნდა ყოფილიყო.

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

ორმხრივი პარანოია თუ რეალური საფრთხე?

გაბუნიას გადაცემის პასუხად, საქართველოს მმართველმა კლასმა დაუყონებლივ გაავრცელა აპოკალიფსური ელფერის განცხადებები. საქართველოს პრეზიდენტის თქმით, გამოსვლა „ახალი ომის პროვოცირებას ემსახურება, ან რევანშია დაუსრულებელ გადატრიალებაზე“. ხოლო პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, რომ ეს იყო „უდიდესი საფრთხის შემცველი გზავნილი, მიმართული საქართველოს მშვიდობისა და უსაფრთხოების წინააღმდეგ“. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში კი ითქვა, რომ “ადგილი აქვს მიზანმიმართულ ქმედებას ქვეყანაში დესტაბილიზაციის განცდის დამკვიდრების მიზნით”. სამინისტრომ საერთაშორისო უწყებებს შესაბამისი მოქმედებისკენ მოუწოდა. რამდენიმე საათის შემდეგ, ტელევიზიის შენობის წინ ქართული ოცნების მომხრეთა საპროტესტო აქცია გაიმართა, გაბუნიას გათავისუფლების და, ზოგჯერ, გასამართლების მოთხოვნით. პასუხად, ტელევიზიის დირექტორმა, ნიკა გვარამიამ დროებით გათიშა არხის მაუწყებლობა. ამასთან, დირექციამ დაგმო გაბუნიას გამოსვლა, ტელეწამყვანს კი ორი თვის ვადით შეუჩერა უფლებამოსილება.

ინერტული მმართველი კლასის მიერ სასწრაფო რეჟიმში და ფრიად
აპოკალიფსური ენით გაკეთებულმა განცხადებებმა, ისე როგორც ქართული ოცნების მომხრეთა სასწრაფო მობილიზებამ რუსთავი 2-ის შენობასთან, დაბადა ეჭვი, რომ მათი რეაქცია პარტიულ-პოლიტიკური ნიშნით იყო მოტივირებული, რისი ალბათობაც ყოველთვის მაღალია, როცა საქმე ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ არხს ეხება.  მართლაც, რამდენად ადეკვატური იყო ქართული პოლიტიკური კლასის მიერ გამოთქმული შეშფოთება? ერთი მხრივ, შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ მთავრობამ პრევენციულად იმოქმედა, გაბუნიას პოზიციის საქართველოს პოზიციად მონათვლის თავიდან ასარიდებლად და ამით შესაძლო ზარალის შესამცირებლად. მეორე მხრივ, ისიც უნდა დავუშვათ, რომ მმართველი გუნდის მიერ გაკეთებულმა პანიკურმა  რეაქციებმა თვითონ შექმნა იმის წინაპირობა, რომ ორმხრივ საუბარში თამასა აწეულიყო და მეორე დღეს რუსულ პოლიტიკურ კლასს აგრეთვე გადაჭარბებით შეეფასებინა სიტუაცია, რაც უკვე ისედაც მოსალოდნელი უნდა ყოფილიყო.

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

გაბუნიას გამოსვლას საგანგებო რეჟიმში მალევე გამოეხმაურა საქართველოს პრეზიდენტი, პრემიერი, პარლამენტის თავმჯდომარე, საგარეო საქმეთა სამინისტრო, თბილისის მერი და მმართველი პარტიის პარლამენტარები. საზოგადოების დიდი უმრავლესობა ერთი აზრის გამოდგა გაბუნიას მიმართვის მდარე გემოვნებისა და წინდაუხედაობის შესახებ. თუმცა, კამათის საგანი გახდა გაბუნიას გამოსვლის შესაძლო ეფექტები ქართულ-რუსულ ურთიერთობაზე, ისე როგორც საქართველოს მმართველი ელიტის რეაქციების ადეკვატურობა. საზოგადოების ნაწილის აზრით, გაბუნიამ გამოუსწორებლად აზარალა რუსულ-ქართული ურთიერთობები; ხოლო სხვების აზრით, გაბუნიას გამოსვლის ეფექტი საგარეო პოლიტიკაზე მინიმალურია. რა დაგვანახა ამ ინციდენტმა და მის მიერ გამოწვეულმა რეაქციებმა?

ორმხრივი პარანოია თუ რეალური საფრთხე?

გაბუნიას გადაცემის პასუხად, საქართველოს მმართველმა კლასმა დაუყონებლივ გაავრცელა აპოკალიფსური ელფერის განცხადებები. საქართველოს პრეზიდენტის თქმით, გამოსვლა „ახალი ომის პროვოცირებას ემსახურება, ან რევანშია დაუსრულებელ გადატრიალებაზე“. ხოლო პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, რომ ეს იყო „უდიდესი საფრთხის შემცველი გზავნილი, მიმართული საქართველოს მშვიდობისა და უსაფრთხოების წინააღმდეგ“. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში კი ითქვა, რომ “ადგილი აქვს მიზანმიმართულ ქმედებას ქვეყანაში დესტაბილიზაციის განცდის დამკვიდრების მიზნით”. სამინისტრომ საერთაშორისო უწყებებს შესაბამისი მოქმედებისკენ მოუწოდა. რამდენიმე საათის შემდეგ, ტელევიზიის შენობის წინ ქართული ოცნების მომხრეთა საპროტესტო აქცია გაიმართა, გაბუნიას გათავისუფლების და, ზოგჯერ, გასამართლების მოთხოვნით. პასუხად, ტელევიზიის დირექტორმა, ნიკა გვარამიამ დროებით გათიშა არხის მაუწყებლობა. ამასთან, დირექციამ დაგმო გაბუნიას გამოსვლა, ტელეწამყვანს კი ორი თვის ვადით შეუჩერა უფლებამოსილება.

ინერტული მმართველი კლასის მიერ სასწრაფო რეჟიმში და ფრიად
აპოკალიფსური ენით გაკეთებულმა განცხადებებმა, ისე როგორც ქართული ოცნების მომხრეთა სასწრაფო მობილიზებამ რუსთავი 2-ის შენობასთან, დაბადა ეჭვი, რომ მათი რეაქცია პარტიულ-პოლიტიკური ნიშნით იყო მოტივირებული, რისი ალბათობაც ყოველთვის მაღალია, როცა საქმე ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ არხს ეხება.  მართლაც, რამდენად ადეკვატური იყო ქართული პოლიტიკური კლასის მიერ გამოთქმული შეშფოთება? ერთი მხრივ, შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ მთავრობამ პრევენციულად იმოქმედა, გაბუნიას პოზიციის საქართველოს პოზიციად მონათვლის თავიდან ასარიდებლად და ამით შესაძლო ზარალის შესამცირებლად. მეორე მხრივ, ისიც უნდა დავუშვათ, რომ მმართველი გუნდის მიერ გაკეთებულმა პანიკურმა  რეაქციებმა თვითონ შექმნა იმის წინაპირობა, რომ ორმხრივ საუბარში თამასა აწეულიყო და მეორე დღეს რუსულ პოლიტიკურ კლასს აგრეთვე გადაჭარბებით შეეფასებინა სიტუაცია, რაც უკვე ისედაც მოსალოდნელი უნდა ყოფილიყო.

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

გაბუნიას გამოსვლას საგანგებო რეჟიმში მალევე გამოეხმაურა საქართველოს პრეზიდენტი, პრემიერი, პარლამენტის თავმჯდომარე, საგარეო საქმეთა სამინისტრო, თბილისის მერი და მმართველი პარტიის პარლამენტარები. საზოგადოების დიდი უმრავლესობა ერთი აზრის გამოდგა გაბუნიას მიმართვის მდარე გემოვნებისა და წინდაუხედაობის შესახებ. თუმცა, კამათის საგანი გახდა გაბუნიას გამოსვლის შესაძლო ეფექტები ქართულ-რუსულ ურთიერთობაზე, ისე როგორც საქართველოს მმართველი ელიტის რეაქციების ადეკვატურობა. საზოგადოების ნაწილის აზრით, გაბუნიამ გამოუსწორებლად აზარალა რუსულ-ქართული ურთიერთობები; ხოლო სხვების აზრით, გაბუნიას გამოსვლის ეფექტი საგარეო პოლიტიკაზე მინიმალურია. რა დაგვანახა ამ ინციდენტმა და მის მიერ გამოწვეულმა რეაქციებმა?

ორმხრივი პარანოია თუ რეალური საფრთხე?

გაბუნიას გადაცემის პასუხად, საქართველოს მმართველმა კლასმა დაუყონებლივ გაავრცელა აპოკალიფსური ელფერის განცხადებები. საქართველოს პრეზიდენტის თქმით, გამოსვლა „ახალი ომის პროვოცირებას ემსახურება, ან რევანშია დაუსრულებელ გადატრიალებაზე“. ხოლო პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, რომ ეს იყო „უდიდესი საფრთხის შემცველი გზავნილი, მიმართული საქართველოს მშვიდობისა და უსაფრთხოების წინააღმდეგ“. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში კი ითქვა, რომ “ადგილი აქვს მიზანმიმართულ ქმედებას ქვეყანაში დესტაბილიზაციის განცდის დამკვიდრების მიზნით”. სამინისტრომ საერთაშორისო უწყებებს შესაბამისი მოქმედებისკენ მოუწოდა. რამდენიმე საათის შემდეგ, ტელევიზიის შენობის წინ ქართული ოცნების მომხრეთა საპროტესტო აქცია გაიმართა, გაბუნიას გათავისუფლების და, ზოგჯერ, გასამართლების მოთხოვნით. პასუხად, ტელევიზიის დირექტორმა, ნიკა გვარამიამ დროებით გათიშა არხის მაუწყებლობა. ამასთან, დირექციამ დაგმო გაბუნიას გამოსვლა, ტელეწამყვანს კი ორი თვის ვადით შეუჩერა უფლებამოსილება.

ინერტული მმართველი კლასის მიერ სასწრაფო რეჟიმში და ფრიად
აპოკალიფსური ენით გაკეთებულმა განცხადებებმა, ისე როგორც ქართული ოცნების მომხრეთა სასწრაფო მობილიზებამ რუსთავი 2-ის შენობასთან, დაბადა ეჭვი, რომ მათი რეაქცია პარტიულ-პოლიტიკური ნიშნით იყო მოტივირებული, რისი ალბათობაც ყოველთვის მაღალია, როცა საქმე ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ არხს ეხება.  მართლაც, რამდენად ადეკვატური იყო ქართული პოლიტიკური კლასის მიერ გამოთქმული შეშფოთება? ერთი მხრივ, შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ მთავრობამ პრევენციულად იმოქმედა, გაბუნიას პოზიციის საქართველოს პოზიციად მონათვლის თავიდან ასარიდებლად და ამით შესაძლო ზარალის შესამცირებლად. მეორე მხრივ, ისიც უნდა დავუშვათ, რომ მმართველი გუნდის მიერ გაკეთებულმა პანიკურმა  რეაქციებმა თვითონ შექმნა იმის წინაპირობა, რომ ორმხრივ საუბარში თამასა აწეულიყო და მეორე დღეს რუსულ პოლიტიკურ კლასს აგრეთვე გადაჭარბებით შეეფასებინა სიტუაცია, რაც უკვე ისედაც მოსალოდნელი უნდა ყოფილიყო.

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

7 ივლისის საღამოს, ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის” წამყვანმა – გიორგი გაბუნიამ – პირდაპირ ეთერში რუსულად აგინა რუსეთის პრეზიდენტს – ვლადიმერ პუტინს. ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე რეიტინგული შოუს წამყვანის მიერ გაჟღერებულ მკაფიოდ არანორმატიულ ლექსიკას, დაუყონებლივ მოჰყვა საზოგადოებრივი აღშფოთება, რომელმაც ყველა იდეოლოგიისა და მისწრაფების ადამიანი გააერთიანა.

გაბუნიას გამოსვლას საგანგებო რეჟიმში მალევე გამოეხმაურა საქართველოს პრეზიდენტი, პრემიერი, პარლამენტის თავმჯდომარე, საგარეო საქმეთა სამინისტრო, თბილისის მერი და მმართველი პარტიის პარლამენტარები. საზოგადოების დიდი უმრავლესობა ერთი აზრის გამოდგა გაბუნიას მიმართვის მდარე გემოვნებისა და წინდაუხედაობის შესახებ. თუმცა, კამათის საგანი გახდა გაბუნიას გამოსვლის შესაძლო ეფექტები ქართულ-რუსულ ურთიერთობაზე, ისე როგორც საქართველოს მმართველი ელიტის რეაქციების ადეკვატურობა. საზოგადოების ნაწილის აზრით, გაბუნიამ გამოუსწორებლად აზარალა რუსულ-ქართული ურთიერთობები; ხოლო სხვების აზრით, გაბუნიას გამოსვლის ეფექტი საგარეო პოლიტიკაზე მინიმალურია. რა დაგვანახა ამ ინციდენტმა და მის მიერ გამოწვეულმა რეაქციებმა?

ორმხრივი პარანოია თუ რეალური საფრთხე?

გაბუნიას გადაცემის პასუხად, საქართველოს მმართველმა კლასმა დაუყონებლივ გაავრცელა აპოკალიფსური ელფერის განცხადებები. საქართველოს პრეზიდენტის თქმით, გამოსვლა „ახალი ომის პროვოცირებას ემსახურება, ან რევანშია დაუსრულებელ გადატრიალებაზე“. ხოლო პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, რომ ეს იყო „უდიდესი საფრთხის შემცველი გზავნილი, მიმართული საქართველოს მშვიდობისა და უსაფრთხოების წინააღმდეგ“. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში კი ითქვა, რომ “ადგილი აქვს მიზანმიმართულ ქმედებას ქვეყანაში დესტაბილიზაციის განცდის დამკვიდრების მიზნით”. სამინისტრომ საერთაშორისო უწყებებს შესაბამისი მოქმედებისკენ მოუწოდა. რამდენიმე საათის შემდეგ, ტელევიზიის შენობის წინ ქართული ოცნების მომხრეთა საპროტესტო აქცია გაიმართა, გაბუნიას გათავისუფლების და, ზოგჯერ, გასამართლების მოთხოვნით. პასუხად, ტელევიზიის დირექტორმა, ნიკა გვარამიამ დროებით გათიშა არხის მაუწყებლობა. ამასთან, დირექციამ დაგმო გაბუნიას გამოსვლა, ტელეწამყვანს კი ორი თვის ვადით შეუჩერა უფლებამოსილება.

ინერტული მმართველი კლასის მიერ სასწრაფო რეჟიმში და ფრიად
აპოკალიფსური ენით გაკეთებულმა განცხადებებმა, ისე როგორც ქართული ოცნების მომხრეთა სასწრაფო მობილიზებამ რუსთავი 2-ის შენობასთან, დაბადა ეჭვი, რომ მათი რეაქცია პარტიულ-პოლიტიკური ნიშნით იყო მოტივირებული, რისი ალბათობაც ყოველთვის მაღალია, როცა საქმე ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ არხს ეხება.  მართლაც, რამდენად ადეკვატური იყო ქართული პოლიტიკური კლასის მიერ გამოთქმული შეშფოთება? ერთი მხრივ, შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ მთავრობამ პრევენციულად იმოქმედა, გაბუნიას პოზიციის საქართველოს პოზიციად მონათვლის თავიდან ასარიდებლად და ამით შესაძლო ზარალის შესამცირებლად. მეორე მხრივ, ისიც უნდა დავუშვათ, რომ მმართველი გუნდის მიერ გაკეთებულმა პანიკურმა  რეაქციებმა თვითონ შექმნა იმის წინაპირობა, რომ ორმხრივ საუბარში თამასა აწეულიყო და მეორე დღეს რუსულ პოლიტიკურ კლასს აგრეთვე გადაჭარბებით შეეფასებინა სიტუაცია, რაც უკვე ისედაც მოსალოდნელი უნდა ყოფილიყო.

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

გრიგოლ გეგელია*

7 ივლისის საღამოს, ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის” წამყვანმა – გიორგი გაბუნიამ – პირდაპირ ეთერში რუსულად აგინა რუსეთის პრეზიდენტს – ვლადიმერ პუტინს. ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე რეიტინგული შოუს წამყვანის მიერ გაჟღერებულ მკაფიოდ არანორმატიულ ლექსიკას, დაუყონებლივ მოჰყვა საზოგადოებრივი აღშფოთება, რომელმაც ყველა იდეოლოგიისა და მისწრაფების ადამიანი გააერთიანა.

გაბუნიას გამოსვლას საგანგებო რეჟიმში მალევე გამოეხმაურა საქართველოს პრეზიდენტი, პრემიერი, პარლამენტის თავმჯდომარე, საგარეო საქმეთა სამინისტრო, თბილისის მერი და მმართველი პარტიის პარლამენტარები. საზოგადოების დიდი უმრავლესობა ერთი აზრის გამოდგა გაბუნიას მიმართვის მდარე გემოვნებისა და წინდაუხედაობის შესახებ. თუმცა, კამათის საგანი გახდა გაბუნიას გამოსვლის შესაძლო ეფექტები ქართულ-რუსულ ურთიერთობაზე, ისე როგორც საქართველოს მმართველი ელიტის რეაქციების ადეკვატურობა. საზოგადოების ნაწილის აზრით, გაბუნიამ გამოუსწორებლად აზარალა რუსულ-ქართული ურთიერთობები; ხოლო სხვების აზრით, გაბუნიას გამოსვლის ეფექტი საგარეო პოლიტიკაზე მინიმალურია. რა დაგვანახა ამ ინციდენტმა და მის მიერ გამოწვეულმა რეაქციებმა?

ორმხრივი პარანოია თუ რეალური საფრთხე?

გაბუნიას გადაცემის პასუხად, საქართველოს მმართველმა კლასმა დაუყონებლივ გაავრცელა აპოკალიფსური ელფერის განცხადებები. საქართველოს პრეზიდენტის თქმით, გამოსვლა „ახალი ომის პროვოცირებას ემსახურება, ან რევანშია დაუსრულებელ გადატრიალებაზე“. ხოლო პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, რომ ეს იყო „უდიდესი საფრთხის შემცველი გზავნილი, მიმართული საქართველოს მშვიდობისა და უსაფრთხოების წინააღმდეგ“. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში კი ითქვა, რომ “ადგილი აქვს მიზანმიმართულ ქმედებას ქვეყანაში დესტაბილიზაციის განცდის დამკვიდრების მიზნით”. სამინისტრომ საერთაშორისო უწყებებს შესაბამისი მოქმედებისკენ მოუწოდა. რამდენიმე საათის შემდეგ, ტელევიზიის შენობის წინ ქართული ოცნების მომხრეთა საპროტესტო აქცია გაიმართა, გაბუნიას გათავისუფლების და, ზოგჯერ, გასამართლების მოთხოვნით. პასუხად, ტელევიზიის დირექტორმა, ნიკა გვარამიამ დროებით გათიშა არხის მაუწყებლობა. ამასთან, დირექციამ დაგმო გაბუნიას გამოსვლა, ტელეწამყვანს კი ორი თვის ვადით შეუჩერა უფლებამოსილება.

ინერტული მმართველი კლასის მიერ სასწრაფო რეჟიმში და ფრიად
აპოკალიფსური ენით გაკეთებულმა განცხადებებმა, ისე როგორც ქართული ოცნების მომხრეთა სასწრაფო მობილიზებამ რუსთავი 2-ის შენობასთან, დაბადა ეჭვი, რომ მათი რეაქცია პარტიულ-პოლიტიკური ნიშნით იყო მოტივირებული, რისი ალბათობაც ყოველთვის მაღალია, როცა საქმე ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ არხს ეხება.  მართლაც, რამდენად ადეკვატური იყო ქართული პოლიტიკური კლასის მიერ გამოთქმული შეშფოთება? ერთი მხრივ, შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ მთავრობამ პრევენციულად იმოქმედა, გაბუნიას პოზიციის საქართველოს პოზიციად მონათვლის თავიდან ასარიდებლად და ამით შესაძლო ზარალის შესამცირებლად. მეორე მხრივ, ისიც უნდა დავუშვათ, რომ მმართველი გუნდის მიერ გაკეთებულმა პანიკურმა  რეაქციებმა თვითონ შექმნა იმის წინაპირობა, რომ ორმხრივ საუბარში თამასა აწეულიყო და მეორე დღეს რუსულ პოლიტიკურ კლასს აგრეთვე გადაჭარბებით შეეფასებინა სიტუაცია, რაც უკვე ისედაც მოსალოდნელი უნდა ყოფილიყო.

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

Author

გრიგოლ გეგელია

გრიგოლ გეგელია*

7 ივლისის საღამოს, ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის” წამყვანმა – გიორგი გაბუნიამ – პირდაპირ ეთერში რუსულად აგინა რუსეთის პრეზიდენტს – ვლადიმერ პუტინს. ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე რეიტინგული შოუს წამყვანის მიერ გაჟღერებულ მკაფიოდ არანორმატიულ ლექსიკას, დაუყონებლივ მოჰყვა საზოგადოებრივი აღშფოთება, რომელმაც ყველა იდეოლოგიისა და მისწრაფების ადამიანი გააერთიანა.

 

გაბუნიას გამოსვლას საგანგებო რეჟიმში მალევე გამოეხმაურა საქართველოს პრეზიდენტი, პრემიერი, პარლამენტის თავმჯდომარე, საგარეო საქმეთა სამინისტრო, თბილისის მერი და მმართველი პარტიის პარლამენტარები. საზოგადოების დიდი უმრავლესობა ერთი აზრის გამოდგა გაბუნიას მიმართვის მდარე გემოვნებისა და წინდაუხედაობის შესახებ. თუმცა, კამათის საგანი გახდა გაბუნიას გამოსვლის შესაძლო ეფექტები ქართულ-რუსულ ურთიერთობაზე, ისე როგორც საქართველოს მმართველი ელიტის რეაქციების ადეკვატურობა. საზოგადოების ნაწილის აზრით, გაბუნიამ გამოუსწორებლად აზარალა რუსულ-ქართული ურთიერთობები; ხოლო სხვების აზრით, გაბუნიას გამოსვლის ეფექტი საგარეო პოლიტიკაზე მინიმალურია. რა დაგვანახა ამ ინციდენტმა და მის მიერ გამოწვეულმა რეაქციებმა?

ორმხრივი პარანოია თუ რეალური საფრთხე?

გაბუნიას გადაცემის პასუხად, საქართველოს მმართველმა კლასმა დაუყონებლივ გაავრცელა აპოკალიფსური ელფერის განცხადებები. საქართველოს პრეზიდენტის თქმით, გამოსვლა „ახალი ომის პროვოცირებას ემსახურება, ან რევანშია დაუსრულებელ გადატრიალებაზე“. ხოლო პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, რომ ეს იყო „უდიდესი საფრთხის შემცველი გზავნილი, მიმართული საქართველოს მშვიდობისა და უსაფრთხოების წინააღმდეგ“. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში კი ითქვა, რომ “ადგილი აქვს მიზანმიმართულ ქმედებას ქვეყანაში დესტაბილიზაციის განცდის დამკვიდრების მიზნით”. სამინისტრომ საერთაშორისო უწყებებს შესაბამისი მოქმედებისკენ მოუწოდა. რამდენიმე საათის შემდეგ, ტელევიზიის შენობის წინ ქართული ოცნების მომხრეთა საპროტესტო აქცია გაიმართა, გაბუნიას გათავისუფლების და, ზოგჯერ, გასამართლების მოთხოვნით. პასუხად, ტელევიზიის დირექტორმა, ნიკა გვარამიამ დროებით გათიშა არხის მაუწყებლობა. ამასთან, დირექციამ დაგმო გაბუნიას გამოსვლა, ტელეწამყვანს კი ორი თვის ვადით შეუჩერა უფლებამოსილება.

ინერტული მმართველი კლასის მიერ სასწრაფო რეჟიმში და ფრიად
აპოკალიფსური ენით გაკეთებულმა განცხადებებმა, ისე როგორც ქართული ოცნების მომხრეთა სასწრაფო მობილიზებამ რუსთავი 2-ის შენობასთან, დაბადა ეჭვი, რომ მათი რეაქცია პარტიულ-პოლიტიკური ნიშნით იყო მოტივირებული, რისი ალბათობაც ყოველთვის მაღალია, როცა საქმე ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ არხს ეხება.  მართლაც, რამდენად ადეკვატური იყო ქართული პოლიტიკური კლასის მიერ გამოთქმული შეშფოთება? ერთი მხრივ, შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ მთავრობამ პრევენციულად იმოქმედა, გაბუნიას პოზიციის საქართველოს პოზიციად მონათვლის თავიდან ასარიდებლად და ამით შესაძლო ზარალის შესამცირებლად. მეორე მხრივ, ისიც უნდა დავუშვათ, რომ მმართველი გუნდის მიერ გაკეთებულმა პანიკურმა  რეაქციებმა თვითონ შექმნა იმის წინაპირობა, რომ ორმხრივ საუბარში თამასა აწეულიყო და მეორე დღეს რუსულ პოლიტიკურ კლასს აგრეთვე გადაჭარბებით შეეფასებინა სიტუაცია, რაც უკვე ისედაც მოსალოდნელი უნდა ყოფილიყო.

მართლაც, 8 ივლისს, გაბუნიას გამოსვლას მაღალი რანგის რუსი პოლიტიკოსები გამოეხმაურნენ, მათ შორის საგარეო საქმეთა სპიკერი მარია ზახაროვა, რომელმაც გაბუნიას საქციელს „საქართველოს უბედურება“ უწოდა, და პრეზიდენტ პუტინის მდივანი პესკოვი, რომელმაც მომხდარი დაუკავშირა საქართველოს ხელისუფლების უუნარობას „მოთოკოს ექსტრემისტული განწყობების მქონე ახალგაზრდები“. რუსული პოლიტიკური ტრადიციის კვალდაკვალ, რუს წარმომადგენელთა მოწოდებები ძირითადად თავისუფალი სიტყვის დასჯის, ტელეკომპანიის დახურვის და გაბუნიას რუსეთისადმი გადაცემის მოთხოვნებად იქცა. ბევრად უფრო დრამატულ ნოტაზე, ჩეჩნეთის ლიდერმა, კადიროვმა გაბუნიას მისამართით სიცოცხლის ხელყოფის ირიბი მუქარა გაავრცელა. ამ ყველაფერს 9 ივლისს ხელახლა გამოეხმაურა პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, რომელმაც რუსეთის ხელმძღვანელობას მოუწოდა „არ აყვეს ესკალაციას“, რადგან „პარადოქსი იქნება თუ მეზობელი ქვეყანა, მისივე დახასიათებით რადიკალური ძალების მიერ წამოწყებულ პროვოცირებას უპასუხებს და მათ დესტრუქციულ მიზნებს შეუწყობს ხელს“.

9 ივლისსვე, რუსეთის დუმამ დაამტკიცა წინადადება საქართველოსთვის ეკონომიკური სანქციების დაწესების თაობაზე იმ საბაბით, რომ საქართველოში ადგილი აქვს „ანტირუსულ პროვოკაციებს“. თუმცა, დღის კულმინაცია თავად პრეზიდენტ პუტინის განცხადება იყო, როგორც გაბუნიას, ასევე ეკონომიკური სანქციების თაობაზე. პუტინმა რუსული „რბილი ძალის“ ჩვეულ ხრიკს მიჰყო ხელი და თან საკმაოდ წარმატებულადაც. მას მერე, რაც დუმას უკვე მოეთხოვა გაბუნიას დასჯა და ექსტრადირება და საქართველოს მიმართ სანქციების დაწესება, პუტინმა მოხერხებულად გაითამაშა დიდსულოვანი ლიდერის როლი და განაცხადა, რომ „ასეთი ადამიანების წინააღმდეგ საქმის აღძვრა დიდი პატივია“, რომლის მინიჭებას იგი არ განიზრახავს, ხოლო ეკონომიკურ სანქციებთან მიმართებით იმავე ჟანრში დასძინა, რომ ქართველ ერს პატივს სცემს და მასთან „სრულყოფილი ურთიერთობის აღდგენისთვის არაფერს მოვიმოქმედებდი ისეთს, რაც ჩვენ ურთიერთობას გაართულებდა.” ნათელია, რომ პუტინის „რბილმა ძალამ“ ამ ყოველივეს შედეგად საგრძნობი სარგებელი ნახა, რაც პრორუსულ ძალებსა და რუსულ პროპაგანდას დამატებით გააძლიერებს. პუტინის პასუხად, ბოლოს სცენაზე ისევ საგარეო საქმეთა მინისტრი გამოჩნდა, რომელიც მიესალმა პუტინის გადაწყვეტილებას, „რადგანაც ამ უპასუხისმგებლო და პროვოკაციულ განცხადებებს, რასაც მოჰყვა სიტუაციის გამწვავება და რომლის მიზანიც იყო, სწორედ, სიტუაციის დესტაბილიზაცია, სიტუაციის ესკალაცია და იმ მძიმე ფონის შექმნა, რომელმაც შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ჩვენი ქვეყნის შემდგომ განვითარებას, ამის დაშვება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა“.

რა დავინახეთ შედეგად?

ერთი მხრივ, ნათელია, რომ არ ახდა აპოკალიფსის მომლოდინეთა ირაციონალური, თუმცა გასაგები, შიში სამხედრო ესკალაციის თუ რუსეთის მიერ საქართველოს სხვა ტიპის „ხისტი ძალით“ დასჯის თაობაზე. ამბავი ჩავლილია, რამდენადაც საქმე სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობას ეხება. თუმცა, საკამათოა გიორგი გაბუნიას პირადი უსაფრთხოების საკითხი, რომელიც მრავალთა აზრით, გარდაუვალი რისკის ქვეშ დადგა. მიუხედავად პუტინის განცხადებული „მიტევებისა“, კარგადაა ცნობილი პუტინის დაუნდობელი დამოკიდებულება თავისუფალი ჟურნალისტებისადმი, მეტადრე როდესაც მათ ყველა ეთიკური ზღვარი გადალახეს პუტინის პირადად და მისი ოჯახის წევრების ხსოვნის შეურაცხყოფაში. საგულისხმოა კადიროვის განცხადებაც; სრულიად შესაძლებელია, რომ გაბუნიას საფრთხე არა პირდაპირ პუტინმა შეუქმნას, არამედ ვიღაც სხვამ პუტინის მაამებელ ექსტრემისტთა ფართო წრიდან.

მეორე მხრივ, არანაკლებ საინტერესოა ამ ამბით გამოწვეული ფსიქო-პოლიტიკური რეაქციები, რომელმაც მთელ რიგ გარემოებებს ახადა ფარდა. ამ დღეებმა დადასტურებულად აჩვენა, რომ ქართულ კოლექტიურ გონში ჯერაც არ არის გამიჯნული კერძოსა და სახელმწიფოს მიმართება. მხოლოდ ეს თუ ახსნის კერძო ტელეარხის წამყვანის მიერ გავრცელებული მოსაზრების სახელმწიფო პოზიციად აღქმის შიშს, როდესაც თავისუფალ დემოკრატიაში ამ ორს შორის არ არის და ვერ იქნება ვერავითარი პირდაპირი კავშირი. კერძო არხის ჟურნალისტის განცხადება ასახავს მხოლოდ კერძო არხის პოზიციას და არა რომელიღაც სხვა კორპორატიული პირის და მითუმეტეს სახელმწიფოს პოზიციას. ეს კარგად უნდა ესმოდეს მმართველ კლასს, რომელსაც შეეძლო რუსეთისთვის თამასის აწევის ნაცვლად, მშვიდი და დიპლომატიური ენით განემარტა სწორედ ეს პრინციპი და აპოკალიფსური სურათის დახატვის ნაცვლად ეთქვა სიმართლე, რომ გიორგი გაბუნიას გამოსვლა მხოლოდ რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტის პოზიცია და პრობლემაა. ნაცვლად ამისა, საქართველოს ლიდერებმა ინციდენტის პარტიულ-პოლიტიკურად გამოყენება არჩიეს, რითიც მეორე დღეს გადაჭარბებულ რუსულ რეაქციებს მისცეს ხელი.

მეორე მხრივ, როგორც გამოჩნდა, ქართული პოლიტიკური კლასი სავსებით არ არის მზად თუნდაც ვერბალურად დაიცვას ქართველი ჟურნალისტი, რომელსაც, მართალია თავისივე დაუდევრობით, მაგრამ საფრთხე დაემუქრა. მმართველ კლასს ჰქონდა ბრწყინვალე შანსი, განსაკუთრებით კი „გავრილოვის ღამის“ შემდეგ, თავისუფალი მედიის საქმიანობა ისეთივე სიმძაფრითა და სიცხადით დაეცვა, როგორითაც გაბუნიას საქციელი დაგმო. რაოდენ საზიანო და დასაგმობიც უნდა იყოს გაბუნიას გამოსვლა, რაც ის ცალსახად არის, მმართველ კლასს უნდა ეთქვა, რომ საქართველო თავისუფალი დემოკრატიაა, რომელიც არ დაუშვებს, რუსი პოლიტიკოსები იძლეოდნენ მითითებებს მაუწყებლობის რაობაზე. მათ უნდა ეთქვათ, რომ ქართველი ჟურნალისტის სიცოცხლე და უფლება თუნდაც ბრიყვულად აწარმოოს თავისი პროფესიული საქმე, უპირატესია, ვიდრე მტრულ გარე ძალთა მითითებები იმპერიული ცენტრიდან. ამის ნაცვლად, ჩვენ სხვა რეაქცია დაგვამახსოვრდება — მთავრობის მოწოდება საერთაშორისო საზოგადოებისადმი ქართული მედიის ჩარჩოში მოქცევის მოთხოვნით, ისე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრის პროვინციული მადლობა დიად მეზობელს.

დაბოლოს, გაბუნიას ინციდენტმა კიდევ ერთი არასახარბიელო ფაქტორი შეგვახსენა. ეს საქართველოს ღრმად კარნავალური პოლიტიკური კულტურაა, რომელიც ხშირად სრულიად დაცლილია შინაარსებისგან. გაბუნია არ მოსულა ვაკუუმიდან; იგი იმ პოლიტიკური კულტურის წევრია, სადაც ოკუპანტისათვის შიშველი საჯდომის მიშვერა და რუსოფობიის საჯაროდ დეკლარირება, მავანს გონივრულ პოლიტიკად ესახება. ვფიქრობ, უკვე საშიშ ფორმებს იღებს ის გარემოება, რომ ქართული პოლიტიკური კულტურა, თავის საშინაო თუ საგარეო გამოხატულებებით, ყოვლად უშინაარსო, უმაქნის წარმონაქმნად ჩამოყალიბდა, რომელსაც არ გააჩნია პასუხისმგებლობის განცდა მოქალაქეებისა და მომავლისადმი. ანტირუსული რიტორიკა, როდესაც იგი ირაციონალურ, ეპატაჟურ ქცევად გვევლინება ხოლმე, ყველაზე ხშირად მცირე სახელმწიფოს ჯერ კიდევ კოლონიალური მენტალობის გამოხატულებაა. სიმართლე კი ის არის, რომ პრიმიტიული ანტირუსული ჯანყი ვერც ვერაფერს ცვლის და ვერც ვერაფერს ქმნის – იგი უბრალოდ ჯავრის გამოხატვის ყველაზე მარტივი და ინფანტილური ფორმაა.

ნებისმიერი ქართული ანტიკოლონიური და ანტიიმპერიული პოლიტიკა, რომელიც მეტ სუვერენულობას და მეტ ეროვნულ დაცულობას ისახავს მიზნად, აუცილებლად უნდა ემყარებოდეს პრინციპულ, თუმცა კონსტრუქციულ კურსს, რომელიც ითვალისწინებს საგარეო პოლიტიკის, რეგიონალური პოლიტიკის, უსაფრთხოების პოლიტიკის და დევნილების თუ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დარჩენილი ადამიანების მძიმე სოციალურ და უფლებრივ მდგომარეობას. ანტირუსული პოლიტიკა, რომელიც პრიმიტიულ ეპატაჟურ გალაშქრებაში გადაიზრდება და იქვე ასრულებს არსებობას, პარადოქსულად, იმავე მიზნებს უარყოფს, რომლისთვისაც იგი უნდა ყოფილიყო წარმოებული. ყველაზე ხშირად, ამ ტიპის ქცევა ხელს აძლევს რუსულ პროპაგანდას და რუსოფილებს, ვისაც შედარებით მეტი საბაბი ენიჭებათ დაიცვან ის, რაც საუკეთესო ქართულ სახელმწიფოებრივ ინტერესებს, ისტორიულ ფაქტებსა და ყოველგვარ მორალს ეწინააღმდეგება. დღეს ამ ანტიპოლიტიკაზე ანტიქართული და ანტისახელმწიფოებრივი მართლაც ცოტა რამ შეიძლება იყოს. რაც უარესია, სწორედ ეს არის დღეს საქართველოში მიმდინარე რუსული “აქტიური ღონისძიებების” მიზანი. ეს არის ის, რაც რუსეთს ჩვენგან სურდა.

 

---

 

*გრიგოლ გეგელია – ისტორიისა და ცივილიზაციის დოქტორი (EUI)

 

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნით ავტორს და შესაძლოა არ გამოხატავდეს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის შეხედულებებს.